Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego -

muzeum historyczne w Warszawie, samorządowa instytucja kultury m.st. Warszawy, założone w 1983 jako Muzeum i Archiwum Powstania Warszawskiego, otwarte w 2004, wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów (nr 81) w 2005, dokumentuje historię powstania warszawskiego.

Muzeum zostało otwarte w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania, 31 lipca 2004. Jest wyrazem hołdu warszawiaków wobec tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę. Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność powstania na tle okupacji, poprzez ukazanie złożonej sytuacji międzynarodowej, aż po powojenny terror komunistyczny i losy powstańców w PRL.

Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjną poświęconą dziejom powstania warszawskiego oraz historii i dorobku Polskiego Państwa Podziemnego. Gromadzi zbiory poświęcone tym zagadnieniom. Inicjatywą Muzeum jest również utworzenie Archiwum Historii Mówionej gromadzącego nagrania wspomnień uczestników powstania.

Ekspozycja w Muzeum została przyjęta przez recenzje i opinię publiczną pozytywnie, jako nowatorska w dziejach muzealnictwa polskiego. Wykorzystuje najnowsze techniki audiowizualne pozwalające na interaktywne uczestniczenie w oglądaniu eksponatów.

Przez wiele lat powstanie muzeum było niemożliwe z powodów politycznych. O potrzebie utworzenia muzeum dyskutowano już w 1956 roku, w czasie politycznej odwilży po śmierci Stalina, lecz żadnych kroków nie podjęto aż do 1981 roku. To wtedy powołano Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego. Wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981 roku udaremniło jednak plany Komitetu.

Dopiero w 1983 ówczesny komisarz Warszawy gen. Mieczysław Dębicki, powołał Muzeum Powstania Warszawskiego, ale jako oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Rozpoczęła się zbiórka pamiątek.

W latach 1984-1994 trwały przygotowania do budowy Muzeum Powstania Warszawskiego na ruinach Banku Polskiego przy ul. Bielańskiej, powstańczej reduty. W 1984 roku prof. Janusz Durko, w owym czasie dyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, zainicjował we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich konkurs na projekt Muzeum Powstania. Zwycięskim okazał się w 1986 projekt Konrada Kucza-Kuczyńskiego, Andrzeja Miklaszewskiego i Zbigniewa Pawłowskiego. W 1994 odbyła się nawet uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Muzeum, jednak z powodu nie wyjaśnionych stosunków własnościowych budynku przy Bielańskiej budowa się nie rozpoczęła.

Sytuacja zmieniła się w 2002, kiedy prezydentem Warszawy został Lech Kaczyński. Obiecał powstańcom, że Muzeum zostanie wybudowane na 60. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego. W lipcu 2003 zapadły najważniejsze decyzje: powołano pełnomocnika ds. Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego, przeznaczono na siedzibę Muzeum zabytkowy budynek dawnej elektrowni tramwajowej, powołano Radę Honorową i Radę Programową Muzeum Powstania Warszawskiego.

W grudniu 2003 Rada Warszawy uchwaliła rezolucję dotyczącą ustanowienia nowej instytucji kultury – Muzeum Powstania Warszawskiego.

Ekspozycja stała zlokalizowana jest na trzech kondygnacjach (parter, antresola i piętro), na całkowitej powierzchni ponad 3000 m². Składa się na nią ponad 500 eksponatów, 1 200 fotografii, 225 informacji biograficznych i historycznych, a także mapy, tablice, filmy, kroniki, zaaranżowane w porządkach chronologicznym i tematycznym.

Wystawa przedstawia historię powstania warszawskiego począwszy od niemieckiej i sowieckiej napaści we wrześniu 1939 roku, poprzez okupację, akcję "Burza", przygotowanie do powstania, jego wybuch i przebieg, sytuację na arenie międzynarodowej w 1944 roku, utworzenie nielegalnego, komunistycznego rządu w Lublinie a skończywszy na losach powstańców w PRL.

W Muzeum wykorzystano różne techniki komunikacji audiowizualnej i multimedialnej. W centrum stałej ekspozycji umieszczono Monument przenikający przez wszystkie poziomy budynku. Symbolizuje bijące "serce" stolicy. Podchodząc bliżej zwiedzający mogą usłyszeć odgłosy walczącej Warszawy, świst kul, modlitwy, pieśni i ogłuszający huk bomb. Na monumencie wygrawerowano daty kolejnych dni powstania.